NOMEN EST OMEN DHE A ËSHTË EMRI FAT?

Në postimet e mëparshme kemi parë që emërtimi dhe “kurthet e fjalëve” janë një nga teknikat më efektive për përhapjen e dezinformatave. Kur përdorni këto fjalë, caktohet automatikisht një narrativë ose stereotip i plotë për një grup. Etiketimi dhe sulmet ad-hominem shpesh përdoren për të sulmuar dikë me të cilin nuk jeni dakord ose me të cilin keni interesa në kundërshtim.

Emërtimi me qëllim të keq është hasur në situata të ndryshme të përditshme që nga fëmijëria. Shumë prej nesh mund të mbajnë mend shembuj të dikujt duke u quajtur me ndonjë nofkë të keqe që e ka zvarritur pas për shumë vite. Shumë etiketa dhe pseudonime u atribuoheshin mbretërve, komandantëve ushtarakë, sundimtarëve dhe figurave të tjera të rëndësishme dhe ndikuan në mënyrën se si ato do të mbaheshin mend në histori. Charles III, sundimtar i Perandorisë së Shenjtë Romake të Shekullit IX, ishte i njohur edhe si Karlo i Trashi i njëjti pseudonim u krijua nga Alfonso I i Portugalisë, Konan III i Britanisë dhe Henri I nga Navarre. Mund të thuhet se pseudonimi nuk i ndihmoi ata të mbaheshin mend si sundimtarë të rangut të lartë. Ivan Vasilievic IV është padyshim i njohur si Ivan i Tmerrshëm, si dhe Pipini i Vogël me emrin e tij fisnik.

Emërtimi, i cili imponohet nga dikush tjetër (e ashtuquajtur ekzonimia), ka një efekt të fortë në perceptimin e një personi ose grupi. Kombinuar me stereotipizimin dhe në përdorimin e gjerë, mund të ndikojë në mënyrë thelbësore se si ne i perceptojmë ata që mbajnë këto etiketa ose pseudonime abuzive. Duke parë disa shembuj, ne do të përpiqemi të zbulojmë karakteristika të tjera të rëndësishme të kësaj teknike, të cilat mund të keqpërdoren lehtësisht jo vetëm për skualifikimin ose stigmatizimin, por edhe si një mjet për përhapjen e dezinformatave dhe tregimeve të propagandës.

Tradhtar

Në komunikimin e përditshëm, fjala tradhtar ka një kuptim dhe përdorim shumë të gjerë, nga emërtimi i dikujt që në të vërtetë ka tradhtuar, tek abuzimi i një kundërshtari për të skualifikuar. “Et tu brute?” (Vallë edhe ti Brute?).  Është një fjali që lidhet me ndoshta shembullin më të famshëm të tradhtisë, së bashku me atë të Judas Iskariotski. Në “Komedinë Hyjnore” të Dantes qarqet më të thella të ferrit janë të destinuara për tradhtarët. Disa emra, siç është Kuisling, sipas Vidkun Kuisling, një politikan norvegjez dhe bashkëpunëtor me nazistët gjatë Luftës së Dytë Botërore, janë bërë sinonim i tradhtisë.

Por në praktikën politike dhe gjatë gjithë historisë, abuzimet e këtij termi për denigrimin politik janë gjithashtu të zakonshme. Fjala tradhtar mund të përdoret nga të dy anët e një konflikti politik dhe në vend të një akti tradhtie, ai në të vërtetë mund të jetë një “luftë fjalësh” për pikat politike, ose të shkaktojë konfuzion të plotë në publik për të mbuluar faktet e vërteta.

Përdorimi i kësaj fjale është më i rrezikshmi kur përdoret nga grupet politike për të mbajtur një konflikt të caktuar ose për të zgjatur status quo-në. Në situata të tilla, përdorimi i një “tradhtari” mund të jetë një armë e fuqishme për të nxirë dhe stigmatizuar këdo që ka një këndvështrim ose propozim tjetër për zgjidhjen e një konflikti ose mosmarrëveshjeje. Kjo kontribuon në përdorimin manipulues të termit ‘tradhti’ kundër procedurave nganjëherë të nevojshme siç janë dialogu, negociatat, marrëveshjet ose toleranca. Po kështu, ai që monopolizon “të drejtën e emrit kush është ose nuk është tradhtar”, gradualisht krijon autoritetin e “patriotit” ose “mbrojtësit” të ndonjë interesi të madh në grup. Nëse pranohet fjala jote që është tradhtar, atëherë  ti duhet të jesh një patriot i madh?

Këto lojëra dhe taktika gjuhësore-politike shpesh çojnë në forcimin e nacionalizmit dhe polarizimit në shoqëri, veçanërisht në epokën e rrjeteve sociale ku përdorimi i skualifikimeve të tilla është bërë një dukuri e përditshme. Fatkeqësisht, ky është rasti në Maqedoni ku fjala tradhtar shpesh përdoret në mosmarrëveshje politike. Sa më shumë që një grup politik përpiqet për nacionalizëm ekstrem ose totalitarizëm, aq më shumë është i prirur të quhet çdo qëndrim i ndryshëm tradhtar, në mënyrë që të justifikojë “normalitetin dhe logjikën” e pozicioneve të tij ekstremiste nacionaliste apo totalitare. Shembuj të kësaj gjenden në grupet politike në vend, por shumë shpesh në narrativat nacionaliste të diasporës, nga bashkësi të ndryshme etnike, të cilët, përmes radikalizmit të fjalorit, po përpiqen të imponojnë idetë dhe qëndrimet e tyre dhe të marrin një mbështetje më të gjerë. Fenomene të tilla të “ekstremizmit të fjalës publike” dhe imponimi i narrativave radikale tani lehtësohen shumë nga Interneti dhe rrjetet sociale.

Vdekja e revolucionarit maqedonas Goce Delçev për shkak të tradhtisë dhe fjalisë së tij të famshme për Maqedoninë dhe tradhtarët ndikoi në krijimin e një ndjeshmërie të veçantë ndëretnike ndaj këtij termi dhe fjale. Tregime të ngjashme të tradhtive historike gjenden në bashkësi të tjera etnike në Maqedoni, kështu që çdo abuzim politik i fjalës tradhtar ka pasoja të rënda dhe implikimet manipuluese të tij duhet të tregohen.

Hunta

Fjala “hunta” ka një përdorim interesant në komunikimin politik në këto fusha. Filloi të përdoret shpesh nga opozita maqedonase pas përfundimit të krizës politike në 2017, dhe në kohët e fundit shpesh është përdorur nga opozita politike në  Shqipëri. Fjala hunta u përdor gjithashtu shpesh gjatë konfliktit në Ukrainë nga autoritetet ruse për qeverinë e Kievit.

Cilat ide dhe narrativa e nxisin këtë nocion në një kontekst lokal?

Fjala hunta ka dy kuptime kryesore: (a) autoritetin më të lartë në duart e qeverisë pas një grushti ekzekutiv, dhe (b) emrin e grupeve të ndryshme politike dhe organizatave shtetërore në vendet e Amerikës Latine.

Në kontekstin politik të Maqedonisë, përdorimi i fjalës është i lidhur me trazirat se kush në të vërtetë kreu një grusht shteti me ngjarjet e 27 prillit 2017, qofshin ata përkrahësit e ish qeverisë që sulmuan dhunshëm Parlamentin, apo shumicën e re parlamentare me zgjedhjet e pretenduara të paligjshme. të kryetarit të parlamentit. Pasi disa nga ata që u përfshinë në bastisjen e Parlamentit u akuzuan për terrorizëm, u intensifikua përdorimi i fjalës hunta për të emëruar kryeministrin dhe qeverinë që ai drejtoi (hunta e Zaevit). Duke folur nga pikëpamja komunikative, bëhet fjalë për ashpërsimin e retorikës në një përpjekje për të goditur një ekuilibër narrativ, ose për të kundërshtuar akuzat e terrorizmit, e cila do të përshtatej me narracionin se “qeveria e re kishte kryer një grusht shteti duke zgjedhur në mënyrë të paligjshme një Kryetar të Parlamentit”. Përdorimi i përhapur i këtij termi dhe mediave sociale po ushqen rëndësinë shtesë që lidhet me stereotipin e Amerikës Latine për kapjen me forcë të pushtetit, një “shtet banane” dhe një qeveri që ka tradhtuar një vend që ka humbur sovranitetin e tij.

Shprehjet “Kиевская хунта“ dhe „военная хунта“” shpesh përdoren nga përdoruesit e rrjeteve sociale ruse. Në atë kontekst politik, kuptimi i fjalës hunta është shoqëruar me grupe dhe lëvizje revolucionare në Amerikën Latine të mbështetur nga Shtetet e Bashkuara, veçanërisht gjatë Luftës së Ftohtë. Ajo tregon për një lidhje dhe mbështetje të ngjashme për qeverinë e Kievit nga Perëndimi dhe Amerika. Në këtë kuptim, përdorimi i fjalës hunta si “qeveri kukull e mbështetur nga Shtetet e Bashkuara” përdoret gjithashtu në rrjetet sociale në gjuhën maqedonase, si një kuptim shtesë për interpretimet e përmendura tashmë të këtij termi.

Në rastin e Shqipërisë, konotimet janë disi të ndryshme:

“Unë jam i gatshëm të heq dorë nga mandati im dhe të sakrifikoj veten si Salvador Allende, për të parandaluar instalimin e një hunte ushtarake … (tha Presidenti shqiptar Ilir Meta).”

“Opozita e Bashkuar shqiptare vazhdon protestat kundër qeverisë kriminale dhe Maduro-n e ballkanit, pasi kryeministri aktual në detyrë Edi Rama (thotë lideri demokrat Lulzim Basha) dhe se  vazhdon të përballet, pa kthim, me shërbëtorët e huntës kriminale në pushtet.” .

Shembujt e mësipërm tregojnë se përqendrimi i fjalës “hunta” është në stereotipin për të majtën latino-amerikane ose revolucioneve socialiste  që përdorin dhunën dhe grusht shtet për të ardhur e për të qëndruar në pushtet.

Mund të konkludojmë se përdorimi i fjalëve të caktuara si armë ndryshon në varësi të kontekstit të brendshëm shoqëror, historik dhe politik. Përdorimi i këtyre fjalëve-shkaktuese, etiketa ose fjalë-kurthe ka për qëllim aktivizimin e narrativave ekzistuese, qofshin ato pro ose kundër-ideologjike, anti-perëndimore, anti-amerikane ose të ngjashme. Përsëritja sistematike e tyre përforcon ato narracione dhe ky është roli i tyre kryesor komunikues, aktivizimi serial ose riaktivizimi i narrativave të përshtatshme që duhet të krijojnë një atmosferë të caktuar, shpesh negative, në publik.

Sead Xhigal