Maqedonia e Veriut sapo u bë antari më i rri dhe më i dobët i NATO-s. Kjo e bën objektiv të pjekur për ndërhyrje.
Nga IVANA STRANDER, MAKS FROST.
23 PRILL, viti 2020, ora 3:25
Kancelarja gjermane Angela Merkel vëzhgon gjatë ushtrimeve të njësisë së tankëve të NATO-s në Minster, Gjermani, më datë 20.05.2019
Në vitin 1938, kryeministri britanik Nevill Çembërlen i mundësoi Adolf Hitlerit të marshonte në Çekosllovaki edhe përkundër epërsisë së madhe ushtarake të Aleatëve Perëndimorë të Pragës, sepse Çembërlen vendosi se kjo çështje ishte “grindje në një vend të largët, midis njerëzve për të cilët nuk dimë asgjë.” “Sot, në një mënyrë të ngjashme, është e vështirë të besohet se NATO do të shkonte në luftë pavarësisht përpjekjeve të mëdha në Evropën Lindore.
Presidenti i SHBA-ve, Donald Trump, marrëdhënia e të cilit me Putin vazhdon të tërheqë vëmendjen, konfirmoi dyshime të ngjashme për Malin e Zi fqinj, kur ajo vuri në dyshim angazhimin e NATO-s për të mbrojtur një komb të vogël ballkanik. Përveç kësaj, edhe presidenti francez Emanuel Makron tha vitin e kaluar se NATO ishte në një gjendje të “vdekjes së trurit”. Sipas një sondazhi nga Qendra për hulumtim e Pju, në shkurt, më pak se gjysma e popullsisë në Francë, Spanjë, Turqi dhe Greqi kanë një këndvështrim të favorshëm për NATO-n. Qytetarët e vetëm tre shteteve evropiane – Britania, Hollanda dhe Lituania – thonë se shteti i tyre duhet të përgjigjet me forcë ushtarake nëse Rusia sulmon anëtar të NATO-s në Evropën Lindore. Prandaj, presidenti rus Vladimir Putin me të drejtë supozon se shumica e vendimmarrësve në kryeqytetet e NATO-s do ta konsideronin Maqedoninë e Veriut një “vend të largët” të “njerëzve për të cilët nuk dimë asgjë”.
Më 27 mars, Aleanca Perëndimore njohu Maqedoninë e Veriut si anëtarin e saj më të ri dhe më të dobët. Duke vepruar kështu, ai i dha presidentit rus Vladimir Putin një mundësi të jashtëzakonshme për të zgjeruar ndikimin e tij, të gërryejë më tepër unitetin e NATO-s dhe ta testojë angazhimin e bllokut për të mbrojtur një anëtar të aleancës. Pozicioni i NATO-s në Maqedoninë e Veriut dhe fqinjësisë së saj është shumë i kufizuar. Vendet e Ballkanit janë gjithashtu më të varfra, më të ndara etnikisht dhe më pak të integruara ekonomikisht me Evropën. Paqëndrueshmëria e tyre potenciale dhe probabiliteti më i vogël për një reagim të fortë nga Perëndimi e bëjnë Maqedoninë e Veriut dhe fqinjët e saj synime të pjekura dhe të lehta për ndërhyrje ruse.
“Duke pasur parasysh që shtetet baltike janë bërë pjesë e frontit të armatosur mirë të NATO-s, Ballkani është një rrëmujë e butë.”
Maqedonia e Veriut është përkufizimi i një lidhjeje të dobët dhe pre e lehtë për kundërshtarin. Një tokë me 2 milion njerëz, e cila ka institucione të dobëta politike dhe një histori të shkurtër pavarësie, me vetëm 8.000 trupa ushtarake aktive. Indeksi i demokracisë së “Ekonomist”-it prestigjioz e rangon Maqedoninë e Veriut si kulturën më pak të zhvilluar politike në Evropë.
Lloji i ndërhyrjes së Rusisë specializohet në ndërhyrjen në zgjedhje, nxitjen e tensioneve etnike dhe provokimin e një konflikti të dhunshëm. Këto tre mundësi reale mund të provokojnë një përgjigje të NATO-s në përputhje me Nenin 5. Sfida më e madhe është sigurimi i zgjedhjeve të ardhshme në Maqedoninë e Veriut, të cilat tani janë shtyrë për shkak të pandemisë COVID-19. Sondazhet e fundit treguan se VMRO-DPMNE, partia nacionaliste pro-ruse, është në një garë të ngordhur me socialdemokratët pro-Perëndimorë. Ndërhyrja e Rusisë në procesin zgjedhor jo vetëm që kërcënon sovranitetin e Maqedonisë, por gjithashtu, nëse është i suksesshëm, mund të rezultojë në një qeveri që do ta kthejë Maqedoninë e Veriut drejt Moskës.
Rusia gjithashtu mund të përpiqet të bëjë presion dhe t’a destabilizojë Maqedoninë e Veriut edhe në mënyra të tjera, përfshirë këtu edhe përmes klientit rajonal Moskë-Serbi. Propaganda e Rusisë që synon Maqedoninë e Veriut përfshin teori konspirative për pakicën shqiptare me përparësi në vend, kinse për të aneksuar Maqedoninë e Veriut në “Shqipërinë e Madhe”. Përndryshe, Rusia mund të shkaktojë konflikte zhgënjyese në Serbi, rajoni i paqëndrueshëm i Preshevës i të cilit kufizohet drejtpërdrejt me Maqedoninë e Veriut, ose kontestin e pazgjidhur për Kosovën. Cilido konflikt mund të përhapet lehtësisht në Maqedoninë e Veriut.
“Që në vitin 2018, ambasadori i Rusisë në Maqedoninë e Veriut e shpalli shtetin një” objektiv të ligjshëm”nëse tensionet midis NATO-s dhe Rusisë rriten“. Moska u përpoq të ndikonte në referendumin e Maqedonisë së Veriutpër anëtarësimin në NATO në shtator 2018, duke përdorur ambasadën e saj dhe konsullatat atje si një bazë për operacionet e mbledhjes së inteligjencës, dhe shpërndarjen e propagandave ku detajoheshin komplotet e pretenduara perëndimore për të ndarë shtetin.
Përkundër epërsisë së përgjithshme ushtarake, NATO ende ka një “dorë të dobët” në Ballkan, dhe Rusia vazhdon të udhëheq atje. NATO duhet të sinjalizojë shpejt që është një aleancë e qëndrueshme dhe që, pasi të vendosë ta njohë atë, Republika e Maqedonisë së Veriut është një pjesë integrale e Aleancës. Nëse NATO nuk arrin të mbështesë anëtarët e saj të rinj, siç është Maqedonia e Veriut, shanset që ata të përballen me agresionin rus – hibrid ose konvencional – gjithnjë më shumë po rritet, dhe kjo mund të nënkuptojë fundin e NATO-s si një aleancë kredibile.
“Hapat e ardhshëm të NATO-s për të mbrojtur anëtarin e saj të ri mund të përfshijnë aplikimin e taktikës së suksesshme që u zbatua në vitin 2017 kur Mali i Zi iu bashkua me Aleancës.” Ekipi kibernetik i NATO-s i ka dhënë mbështetje teknike qeverisë malazeze për të mësuar se si të identifikojë dhe të luftojë luftën hibride. NATO rriti ndërgjegjësimin për përfitimet e anëtarësimit në NATO përmes bashkëpunimit me zyrtarët, shoqërinë civile, qeveritë lokale dhe organizatat. Poashtu, ka punuar për të përmirësuar qeverisjen në sektorin e mbrojtjes të Malit të Zi. Në mënyrë të ngjashme, Bashkimi Evropian, i cili sapo hapi bisedimet e pranimit me Maqedoninë e Veriut, mund të lëvizë shpejt për t’I sinjalizuar botës se kombet e Ballkanit janë një pjesë integrale e Evropës.
“Neni 5 kërkon unanimitet përpara se të thirret mbrojtja kolektive, por anëtarët e NATO-s ndryshojnë në pikëpamjet e tyre për Rusinë.” Sidoqoftë, më gjerësisht, NATO-s i duhet një mekanizëm për t’iu përgjigjur agresionit rus në rast se anëtarët e aleancës nuk mund të bien dakord unanimisht për ta bërë këtë. Një zgjidhje do të ishte formimi, si një opsion rezervë nëse është e nevojshme, një koalicion i anëtarëve të NATO-s me aftësi të besueshme mbrojtëse të gatshëm të kundërshtojnë Rusinë dhe të përgatisin një përgjigje kolektive për çdo sulm.
Ky artikull është marrë nga Foreign Policy. Artikullin e plotë mund t’a lexoni këtu.
