ТАЏИКИСТАН Е ЕМОТИВНО НЕДОСТАПЕН ЗА КОВИД - 19

Сепак, странската помош е повеќе од добредојдена. И покрај тоа што не пријавува случај на коронавирус, Таџикистан е повеќе од среќен што доби странска помош за спречување на ширење на вирусот. Помошта доаѓа во форма на готовина, но исто така и во снабдувањето со храна и медицинската опрема. На 13 април, Европската унија вети 48 милиони евра (53 милиони американски долари) на Таџикистан за да помогне во олеснување на можното влијание на пандемијата од коронавирус. И Светската банка одобри грант во висина од 11,3 милиони американски долари за проект за вонредна состојба од Ковид-19 на 2 април. Неколку дена подоцна, американската влада вети 866,000 американски долари за да помогне во зголемувањето на капацитетите  на Таџикистан да се справи со пандемијата.

Додека целиот свет се бори да најде вакцина за Ковид – 19 и луѓето умираат секој ден, се чини дека Таџикистан нема никаква грижа. Можеби владата на Таџикистан е добра во игнорирање на нештата, исто така и е-поштата, или пак можеби тие се само емотивно недостапни? Се чини парадоксално дека коронавирусот познат како Ковид-19 не беше пронајден во Централна Азија до средината на март. Високо мобилните општества во регионот граничат директно со Кина, со која имаат интензивни билатерални односи.

До февруари, властите ги негираа гласините што кружат на социјалните медиуми, а на 10 март Казахстан го предупреди своето население дека треба да се очекуваат заразени случаи. Три дена подоцна, беше потврдена првата инфекција на Ковид-19. Узбекистан и Киргистан објавија свои први случаи набргу потоа. Во сите три земји, официјалната верзија беше дека коронавирусот не бил воведен од Кина, туку од патници од Европа, САД или Саудиска Арабија[1].

А за „чудо“, коронавирусот сè уште не се појавил во Таџикистан – тоа секако ако се верува на официјалниот наратив. Џамиите беа затворени на почетокот на март, но оттогаш се повторно отворени. Инаку животот продолжува како и вообичаено. Иако има извештаи за панично купување како и за зголемување на цените на намирници како брашно, масло за готвење и шеќер, владата постапува со смиреност.

Сепак постојат неколку случаи на смрт кои ги кренаа меѓународните веѓи, првата беше смртта на последниот ден од март на 60-годишен маж во северниот регион Суџд. Здравствените власти го известиле семејството на починатиот дека му е дијагностицирана пневмонија. Оваа смрт ќе поминеше незабележана се доколку таџикистанскиот сервис на РСЕ, Радио Озоди, не пријавеше дека окружната болница „Јаббор Расулов“, каде што тој бил подложен на третман, не го ставила во карантин откако тој починал. Според извештајот на овој медиум, починатиот, неодамна се вратил од свадба од блискиот јужен Киргистан, каде епидемијата е прилично проширена. И покрај тоа што Киргистан веќе претставувала област од висок ризик за време на неговото патување, што се случило во последната третина од март, тој не бил ставен во превентивна карантин[2].

Властите категорично негираа дека оваа смрт е поврзана со коронавирус, иако постојат повеќе основи за неизвесност.

Со Таџикистан управува претседателот Емомали Рахмон цели 26 години. Проширеното семејство и мрежата на блиски соработници на Рахмон ги имаат клучевите за скоро секој критичен бизнис низ целата земја, од авиокомпаниите до банките.

Во последните пет години, Рахмон го расчисти политичкото поле: единствената значајна опозициска партија во земјата, Исламската ренесанса партија (ИРПТ) беше обележана во екстремистичка организација во септември 2015 година; водачот на уште едно опозициско политичко движење Умарали Квватов од Групата 24, беше убиен во Истанбул во март 2015 година.

Како и сите други соседни држави од Централна Азија, земјата, предводена од претседателот Емомали Рахмон од 1994 година, беше критикувана од голем број невладини организации за авторитарно лидерство, недостаток на верска слобода, корупција и кршење на човековите права.

Министерството за здравство и социјална заштита вели дека јавноста не треба да верува во гласините за епидемијата, а самиот претседател ги повика луѓето да не паничат за „разните вируси“ кои кружат на глобално ниво. Коронавирусот не се дискутира во училиштата и универзитетите, и покрај тоа што коментарите на читателите на Интернет ги опишуваат училниците како полни со ученици кои кашлаат. Додека сите нејзини соседи ги откажаа персиските новогодишни прослави на 20-21 март, Таџикистан го одбележа датумот како вообичаено и одржа масовни настани и улични фестивали на кои присуствуваа илјадници луѓе.

Во медицинска смисла, Таџикистан е слабо опремен за национална епидемија. Здравствената служба е во катастрофална состојба и условите во карантинските установи веројатно ќе го забрзаат отколку да го забават ширењето на коронавирусот. Донираната опрема нема во целост да стигне до оние за кои е наменета – наместо тоа, делови од оваа помош ќе го најдат патот до аптеките кои потоа ќе ја продаваат по високи цени. Но, односот кон вирусот е одлучувачки како и прашањето за обезбедување на основни материјали.

Според известувањето на RFE / RL, Таџикистан има само една лабораторија способна за обработка на тестовите на коронавирус. Според официјалната статистика, од 27 април биле спроведени само 4.100 тестови за инфекција со коронавирус во земјата од околу 9 милиони жители.

Состојбите со јавното здравство одеднаш стана една од најчувствителните теми за властите во Таџикистан.

Здравствените власти честопати ги обвинуваат медиумите за „ширење на лажни гласини“ и „сеење паника“, за пандемијата. Двајца локални новинари беа повикани од полицијата на испрашување во почетокот на април, откако тие ги предизвикаа здравствените власти на брифинг. Независната веб-страница за новости Ахбор беше блокирана на 22 април, по нејзиното известување за пораст на сомнителни болести и смртни случаи во земјата.

Владата долго време беше критикувана за притисок врз медиумите и спречување на слободата на говорот, но кризата со коронавирус го доведоа известувањето во „уште потешка ситуација во Таџикистан“, соопшти медиумскиот мониторинг „Репортери без граници“. Таџикистан продолжи да забележува раст на смртни случаи кај здравствените работници и други кои починаа во карантин по кратко боледување.

Меѓу нив беа и хигиеничар на болница и доктор, кои починаа во само неколку дена во две различни болници во јужниот округ Бохтар овој месец. Службените лица ја припишале смртта на туберкулоза и пневмонија, и соопштиле дека ниту едно лице немало ковид-19. Официјалните лица, исто така, сместуваат прилично голем број на луѓе под карантин поради, како што велат надлежните, мерка на претпазливост.

Таџикистанскиот политички аналитичар, кој коментираше на „Евроазианет“, под услов да остане анонимен, рече дека е убеден дека владата ја реплицира почетната политика на Кина за справување со случаи на коронавирусот, дури и кога беа откриени. „Сè додека вирусот не стане масовен феномен, властите ќе го кријат тој факт. Но, ако стане масовен феномен, луѓето во оваа земја ќе се соочат со големи проблеми затоа што имаме ограничен број на вентилатори “, рече аналитичарот.

Сепак, странската помош е повеќе од добредојдена. . И покрај тоа што не пријавува случај на коронавирус, Таџикистан е повеќе од среќен што доби странска помош за спречување на ширење на вирусот. Помошта доаѓа во форма на готовина, но исто така и во снабдувањето со храна и медицинската опрема. На 13 април, Европската унија вети 48 милиони евра (53 милиони американски долари) на Таџикистан за да помогне во олеснување на можното влијание на пандемијата од коронавирус. И Светската банка одобри грант во висина од 11,3 милиони американски долари за проект за вонредна состојба од Ковид-19 на 2 април. Неколку дена подоцна, американската влада вети 866,000 американски долари за да помогне во зголемувањето на капацитетите  на Таџикистан да се справи со пандемијата.

Таџикистан, како и другите држави од Централна Азија, вложи рани напори слични на тогаш познатите жаришта: Кина и Јужна Кореја, потоа Италија и Иран. Големото присуство на корупција – беше потврдено во гласините дека кинеските бизнисмени кои се враќале од новогодишните прослави дома излегле од карантин со помош на поткуп – се наведуваат и дополнителни тајни патишта за влез на вирусот во земјата.

Стив Свердлоу, долгогодишен активист за човекови права со фокус на Централна Азија, коментира дека „почетната фаза на негирање создала широко распространета паника и остри мерки од страна на владата.[3]”

Додека Таџикистан се однесува како Кина, односно Претседателот Емомали Рахмон ја зајакнува идејата за „лидер на нацијата“, кој се грижи за својот народ, активистите за човекови права, стравуваат дека можеби и во Таџикистан потребен е храбар доктор кој ќе ја обелодени вистинската ситуација во земјата, како што тоа се случи во Кина со Др. Ли Венлианг[4].

Мерал Мусли Тајроска – психолог, консултант за насилен екстремизам и радикализација, активист за родова еднаквост.

Извори: The Diplomat, Radio Free Europe/Radio Liberty, Fair Observer, F2N2

[1] https://www.fairobserver.com/region/central_south_asia/andrea-schmitz-tajikistan-news-coronavirus-covid-19-central-asia-world-news-27894/

[2] https://eurasianet.org/tajikistan-the-mysterious-deaths-raising-suspicion

[3] https://thediplomat.com/2020/04/are-there-really-no-covid-19-cases-in-tajikistan/

[4] https://f2n2.mk/%d0%bf%d1%80%d0%be%d0%bf%d0%b0%d0%b3%d0%b0%d0%bd%d0%b4%d0%b0-%d0%b2%d0%be-%d0%b2%d1%80%d0%b5%d0%bc%d0%b5-%d0%bd%d0%b0-%d0%ba%d0%be%d1%80%d0%be%d0%bd%d0%b0%d0%b2%d0%b8%d1%80%d1%83%d1%81/